Thesaurus Chori Saganensis
Thesaurus Chori Saganensis
Thesaurus Chori Saganensis
Thesaurus Chori Saganensis to nieco zmodyfikowana i obowiązująca obecnie nazwa projektu Chori Saganensis, realizowanego przez nasze Towarzystwo we współpracy z Urzędem Miasta Żagań i Radiem Zachód S.A. Początki projektu sięgają roku 2014, a jego celem jest przywrócenie do życia muzycznego zabytków, pochodzących z dawnej biblioteki klasztoru Augustianów w Żaganiu.
Podstawę działania stanowi kolekcja zachowanych XVIII-wiecznych rękopisów, które są obecnie przechowywane w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Zbiór muzykaliów zawiera 51 kompletnych dzieł i jest – od czasu kasaty zakonu w 1810 r. – praktycznie nieznany poza wąskim gronem badaczy. Dzięki Chori Saganensis ponownie zaistniał w świecie muzyki w roku 2015. W kręgu naszych zainteresowań pozostaje 49 utworów, bo dwa – to dzieła znane i wydawane, niekiedy wielokrotnie. Są to Stabat Mater G. B. Pergolesiego (RM 4753) i Missa in D Major J. D. Zelenki (RM 4448/3).
Należy podkreślić, że zdecydowana większość dzieł pochodzących z biblioteki żagańskiej zachowała się tylko w tej kolekcji, co z jednej strony utrudnia prace wydawnicze przez brak materiału porównawczego, z drugiej – czyni ten zbiór unikatowym.
Stan rękopisów ogromnie rzutuje na proces ich przenoszenia do współczesnej notacji i tworzenie partytur. Część z nich jest miejscami nieczytelna z powodu uszkodzeń lub niejednoznaczności zapisu, a nadto zawiera wiele błędów. Musimy pamiętać, że o historii ich powstania niewiele wiadomo, są to rękopiśmienne kopie, a nie oryginały, pisane ręką kompozytora. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, że były kolejnymi kopiami utworów. Mogło się to w znacznym stopniu przyczynić do nawarstwiania się błędów. Niejednokrotnie odnosiliśmy wrażenie, że głosy przepisane są starannie, natomiast problemy pojawiały się w chwili zestawiania ich w partyturę. Trzeba było wówczas podejmować decyzje co do zmiany tekstu muzycznego. Ciężar gatunkowy błędów jest różny. Od błędów prostych, jak np. brak znaku chromatycznego czy niedokładnie lub źle zapisana wysokość dźwięku, do sytuacji braku jakiejkolwiek logiki w zapisie głosu, opuszczenia lub powtórzenia taktów.
Podobne problemy wiążą się z tekstem słownym – w kilku przypadkach utwory są wyposażone w dwa teksty. Zachowanie choćby podstawowych zasad prozodii wymagało zmian w tekście muzycznym w zależności od użytego tekstu.
Podejmowanie decyzji o wyborze rozwiązania zawsze będzie subiektywne, dlatego też zamierzamy w najbliższym czasie uruchomić bibliotekę zawierającą skany rękopisów. Pozwoli to na krytyczne podejście do naszej propozycji.
Thesaurus Chori Saganensis przebiega dwutorowo: z jednej strony przygotowujemy dzieła i doprowadzamy do wykonania koncertowego, z drugiej – dążymy do ich wydania w postaci współczesnych partytur. W pierwszym przypadku – są to ich współczesne premiery, a ich wykonawcą jest zespół Cappella Viridimontana pod dyrekcją Jerzego Markiewicza. Drugim z aspektów jest współczesna edycja utworów realizowana przez zespół redakcyjny pod kierunkiem dr. hab. Jerzego Markiewicza, a obecnie tworzą go: dr Henryk Kasperczak i dr Michał Kocot. W roku 2015 Zielonogórskie Towarzystwo Śpiewacze Cantores wydało w dwóch tomach partytury 10 dzieł pochodzących z tzw. biblioteki żagańskiej. Wydawnictwo dostępne jest m.in. w bibliotekach uniwersytetów w Warszawie i Zielonej Górze, Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także w bibliotece parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Żaganiu. Kolejne tomy zostały wydane w latach 2017 (tom III) i 2018 (tom IV). W roku 2019 podjęliśmy decyzję o opracowaniu II wydania wymienionych czterech tomów. Skłoniły nas do tego zarówno dostrzeżone błędy, które znalazły się w pierwszym wydaniu, jak i nasze rosnące doświadczenie edytorskie w rozwiązywaniu problemów zawartych w rękopisach. Obecnie przygotowujemy do publikacji tom V, który zawierać będzie Missa in D F. X. Brixiego, a który ukaże się w roku 2021.
Pierwsza współczesna koncertowa prezentacja części muzykaliów żagańskich w wykonaniu zespołu Cappella Viridimontana pod dyrekcją Jerzego Markiewicza odbyła się podczas Koncertu Inauguracyjnego 37 Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej 8 lipca 2015 r. w kościele pw. św. Elżbiety w Starym Sączu. Od tej chwili w corocznie organizowanych koncertach swoje współczesne premiery miało 25 dzieł.
Utwory „warszawskiej” części zbioru prezentują szerokie spektrum gatunków muzycznych – od dzieł kameralnych, jak arie czy duety, poprzez dzieła jednoczęściowe, aż do dużych form cyklicznych przeznaczonych na głosy solowe, chór i zespół instrumentalny (takich jak cykle mszalne i nieszporne). Także w ujęciu chronologicznym mamy do czynienia z repertuarem bardzo różnorodnym, powstałym na przestrzeni praktycznie całego XVIII wieku, co w efekcie obrazuje przemiany stylistyczne od dojrzałego baroku po wczesny klasycyzm.
Użycie sformułowania „warszawskiej” jest jak najbardziej uzasadnione. Istnieje bowiem druga, do tej pory nieznana część zbioru, która w dalszym ciągu znajduje się w Żaganiu i przechowywana jest w bibliotece parafialnej. Została już skatalogowana przez prof. Alinę Mądry, a nasze wstępne prace badawcze zaplanowane zostały na początek roku 2021. Tę część zbioru charakteryzuje jeszcze większa różnorodność, gdyż znajdują się w niej także wydawnictwa muzyczne z XIX i XX wieku. W ramach projektu Thesaurus Chori Saganensis ograniczymy się do kompozycji pochodzących z XVIII wieku, z założenia pomijając znajdujące się w tej części zbioru dzieła znane, jak np. Missa F-dur W. A. Mozarta czy dzieła J. Haydna, a także te, wydane w formie drukowanej. W zbiorze znajduje się około 40 dzieł zachowanych w formie rękopisów, z których kilkanaście pozostaje w kręgu naszych zainteresowań.
W dniu 4 maja 2021 odebraliśmy z drukarni tom V zawierający Missa in D F. X. Brixiego, kończąc kolejny etap serii wydawniczej. Jesteśmy przekonani że projekt będzie kontynuowany i uda nam się zrealizować go w całości przywracając tym samym nieznane karty z historii Żagania i życia muzycznego na Ziemi Lubuskiej.
Jerzy Markiewicz
Thesaurus Chori Saganensis 2021
Zielonogórskie Towarzystwo Śpiewacze “Cantores” zaprasza na kolejne koncerty z cyklu Thesaurus Chori Saganensis. Tegoroczna edycja obejmuje dwa koncerty i jest kontynuacją realizowanego od sześciu lat projektu (wcześniejsza nazwa: Chori Saganensis) dotyczącego przywracania kulturze muzycznej osiemnastowiecznych zabytków pochodzących z dawnej biblioteki klasztoru augustianów w Żaganiu.
Ten unikatowy zbiór jest największym i jednym z najbardziej istotnych elementów muzycznego dziedzictwa kulturowego w naszym regionie. W ramach tej edycji zostanie przygotowanych i wykonanych dziewięć współczesnych premier dzieł ze zbioru żagańskiego.
Koncerty odbędą się w Żaganiu i w Zielonej Górze Prezentowane wykonania zostaną zrealizowane z dbałością o dotrzymanie tzw. historycznej praktyki wykonawczej z użyciem kopii instrumentów i technik gry, co gwarantuje powrót do brzmienia zbliżonego do autentycznego.
W programie koncertu w Żaganiu znajdą się cztery współczesne premiery: K. Loos Missa in D, dwie arie kontrafakturowe – jedna autorstwa C. H. Grauna – Aria Benedicamus patrem, druga to dzieło G. B. Pergolesiego- Aria Maria gustum oraz dwa offertoria: Anonim- Vos genii accurite i Beata es virgo S. Grabe. To ostatnie dzieło miało już swoją premierę w ubiegłym roku, a tegoroczne wykonanie będzie premierą żagańską.
Koncert w Żaganiu odbędzie się 29 sierpnia 2021 r. o godz. 16.00
W pięknie odrestaurowanym prezbiterium kościoła pw. Wniebowzięcia NMP, koncertować będzie zespół Cappella Viridimontana pod dyrekcją Jerzego Markiewicza. Całe, wspaniałe wnętrze o świetnej akustyce wypełni osiemnastowieczna muzyka, która była zapewne wielokrotnie tu wykonywana. Można powiedzieć, że dokona się jej symboliczny powrót po ponad dwustu latach.
Drugi z koncertów, odbędzie 16 października 2021 r. w Zielonej Górze w konkatedrze pw. Św. Jadwigi. Program obejmie pięć współczesnych premier kompozycji z biblioteki żagańskiej.
Będą to Nieszpory V. Rathgebera, dwie arie kontrafakturowe C. H. Grauna oraz dwa offertoria; F.X. Brixiego Veni creator oraz anonimowe Huc, huc gentes properate.
Podobnie jak w przypadku koncertu w Żaganiu wykonawcą będzie zespół Cappella Viridimontana również pod dyrekcją Jerzego Markiewicza. Z racji znacznie mniejszego wnętrza konkatedry, w porównaniu z kościołem żagańskim, zespół wykonawców będzie zmniejszony, bardziej kameralny, Z powodu barokowych Nieszporów V. Rathgebera w składzie instrumentów pojawi się fagot barokowy. Początek koncertu godz. 20.00
„Koncert dofinansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”, w ramach programu 4 „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca”.
Dzieła wykonane w ramach projektu Thesaurus Chori Saganensis prze zespół Cappella Viridimontana, kier. art Jerzy Markiewicz
- Wagenseil – O caelorum summe Deus, RM 5056, RISM 300511734
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, Marzena Michałowska – sopran. - Wagenseil – Veni bone Jesu, RM 5056, RISM 300511735
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, Marzena Michałowska – sopran. - S. Grabe – Huc cito festinate, RM 4393/2, RISM 300512595
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, Joanna Radziszewska – sopran. - S. Grabe – Parve puer, RM 4395, RISM 300512563
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana , Joanna Radziszewska – sopran. - Hofmann – Benedicamus patrem, RM 4518, RISM 300512583
08.07.2015 r., Stary Sącz
37 Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, Marzena Michałowska- sopran, Sławomir Bronk- kontratenor;
16.10.2022 r., Nowa Sól (II premiera)
Kościół pw. Św Antoniego, Joanna Klisowska – sopran, Rafał Tomkiewicz – kontratenor. - Hofmann – Laetamini in Domino, RM 4518, RISM 300512582
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, Marzena Michałowska – sopran, Sławomir Bronk – kontratenor;
16.10.2022 r., Nowa Sól (II premiera)
Kościół pw. Św Antoniego, Joanna Klisowska – sopran, Rafał Tomkiewicz – kontratenor. - Anonim – Resplendete faces bellae, RM 5348, RISM 300511737
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - F. X. Brixi – Eia coeli turbae, RM 4626, RISM 005125590
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - C. H. Graun – Lauda Sion Salvatorem, RM 4406, RISM 300512578
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - S. Grabe – Jubilate omnis terrae, RM 4394, RISM 300512562
08.07.2015 r., Stary Sącz
37. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - Anonim – Io victoria, Christus nostra gloria, RM 5348, RISM 300511737
06.08.2016 r., Żagań
Kościół pw. Św. Piotra i Pawła, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - J. Kuhn – Regina coeli, RM 4731, RISM 300512588
06.08.2016 r., Żagań
Kościół pw. Św. Piotra i Pawła, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - K. Loos – Missa in D, RM 4637, RISM 300512592
21.10.2017 r., Zielona Góra
Kościół ewangelicki, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - F. X. Brixi – Missa in D, RM 4195/4, RISM 300257883
02.09.2018 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - J. A. Hasse – Exultate fidelium turbae, RM 4424/14, RISM 300514471
02.09.2018 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana , Jerzy Butryn – bas. - J. A Hasse – Hodie Maria Virgo, RM 4393/1, RISM 300512557
02.09.2018 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - S. Grabe – Missa in D minor, RM 4390, RISM 300512596
01.09.2019 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana ,dyrygent – Jerzy Markiewicz. - J. A. Hasse – Aria Ah quis me separabit, RM 4898, RISM 300512561
01.09.2019 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - J. A. Hasse – Majestas iudicatur, RM 4418/5, RISM 300512572
01.09.2019 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Jerzy Butryn – bas. - Schimon – Vesperae ex A de Confessore, RM 5268, RISM 300511736
24.10.2020 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - S. Grabe – Beata es Virgo, RM 4392/1, RISM 300512568,
24.10.2020 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana ,dyrygent – Jerzy Markiewicz. - S. Grabe – Sacerdotes Domini, RM 4396, RISM 300512564
24.10.2020 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - J. Kuhn – Lilia flores grati odores, RM 4730, RISM 300512594
24.10.2020 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - Anonim – O fons imensi amoris, RM 5420 RISM 300511732
24.10.2020 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, Jerzy Butryn – bas. - J. A. Hasse – Ad laudes, RM 4686, RISM 300512591
24.10.2020 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - J. V. Rathgeber – Vesperae RM 4819, RISM 300512559
16.10.2021 r., Zielona Góra
Kkonkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - C. H. Graun – Aria In profunda noctis,RM 4418/8, RISM 300512573
16.10.2021 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, Marcin Liweń – kontratenor. - F. X. Brixi – Veni creator,RM 4626, RISM 300512590
16.10.2021 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - C. H. Graun – Aria pro Quadregessima, RM 4422/3, RISM 300512575
16.10.2021 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - Anonim – Huc, huc gentes properate, RM 5348, RISM 300511738
16.10.2021 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - K. Loos – Missa ex D, RM 5181, RISM 300514467
29.08.2021 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - C. H. Graun – Aria Benedicamus patrem, RM 4401/9, RISM 300512577
29.08.2021 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Marcin Gadaliński – kontratenor. - Anonim – Vos genii accurite, RM 5498, RISM 300514483
29.08.2021 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - G. B. Pergolesi – Aria Maria gustum sentio, RM 5023, RISM 300512589
29.08.2021 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - V. Hofmann – Laudes cantate, RM 4521, RISM 300512735
09.10.2022 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - Anonim – Aria Vos meae aladualae RM 5499 RISM 300511742
09.10.2022 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana , Joanna Klisowska – sopran. - C. H. Graun – Aria Ach date cordi, RM 4399, RISM 300512566
09.10.2022 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, Bartłomiej Chorąży – tenor. - C. H. Graun – Veni creator, RM 4418/2 RISM 300512571
09.10.2022 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - F. X. Brixi – Missa C-dur, RM 4183, RISM 300257873
09.10.2022 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śląskiej, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - G. B. Pergolesi – Stabat mater, RM 4753, RISM 300511919
16.10.2022 r., Nowa Sól
Kościół pw. Św. Antoniego, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran, Rafał Tomkiewicz – kontratenor. - (?). Krusche – Missa brevis D-dur, RM4723, RISM 300512587
27.08.2023 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran, Jerzy Butryn – bas. - C. H. Graun – Aria Jam faces lictor, RM 4416/8 RISM 300512574
27.08.2023 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - K. Loos – Offertorium Tota pulchra, RM 4649, RISM 300512593
27.08.2023 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - C. H . Graun – Aria Ave maris stella, RM 4453/2, RISM 300512922
27.08.2023 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, Joanna Klisowska – sopran. - J. Dittert – Ave regina coelorum, RM 4325/1, RISM 300512569
27.08.2023 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - J. V. Rathgeber – Vespere de Apostolis, RM 4824, RISM 300512558
27.08.2023 r., Żagań
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Cappella Viridimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - Anonim – Missa D-dur, RM 5182, RISM 300514468
20.10.2024 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śl., Cappella Vivirimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz. - C. H. Graun Aria – Prima Splendete coeli, RM 4424/14, RISM 300514470
20.10.2024 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śl., Cappella Vivirimontana, Joanna Klisowska – sopran. - J. V. Rathgeber – Vespers de Confessore, RM 4820, RISM 300512560
20.10.2024 r., Zielona Góra
Konkatedra pw. Św. Jadwigi Śl., Cappella Vivirimontana, dyrygent – Jerzy Markiewicz.